Algemene beschrijving Hollandstellung

Knokke Heist - Westkapelle - Lapscheure - Moerkerke - Middelburg - Maldegem - Sint Laureins- Adegem - Eeklo - Lembeke - Oosteeklo - Ertvelde - Kluizen - Gent - Assenede - Sint Kruis Winkel - Mendonk - Zaffelare - Eksaarde - Moerbeke Waas - Sinaai - Kemzeke - Stekene - Sint Gillis Waas - Vrasene

Structuren WO II in directe omgeving Hollandstellung (Zweitestellung): Knokke Heist - Maldegem - Sint Laureins- Philippine (NL) - Sas Van Gent (NL) - Sluiskil (NL)

Wat voorafging aan de loop van de Hollandstelling voor de achterlijn is te zoeken op grondgebied Lapscheure.

De Hollandstellung - Inventarisatie van deze bunkerlinie op grondgebied Moerkerke.

Moerkerke is op 1 bunkertje na, allicht de moeilijkste regio in het Marinegedeelte om wat er nog rest van bunkers terug te vinden. Blijkbaar is het daar een nationale sport om ze ofwel totaal aan het zicht te ontrekken, of niet gesteld te zijn op mensen die er wel degelijk in geïnteresseerd zijn.

Voor de bunkers gebouwd door de Marine tussen Strobrugge en de kust, vindt men geen detail per gemeente terug. Men vindt er enkel van terug dat ze zullen deel uitgemaakt hebben van een totaal van 133 bunkers en structuren die nog konden teruggevonden worden in een inventarisatie van dit Marinegedeelte van deze bunkerlinie in 1921. Er is echter geen detail over hoeveel er hiervan toen specifiek op Moerkerke stonden.

Ook in het Marinegedeelte vanaf Knokke tot Leestjesbrug op Middelburg is de linie in 2 lijnen gebouwd. Zo vindt men een lijn gevormd van bunkers vrij kort tegen de Belgisch-Nederlandse grens en een bebunkerde zone ongeveer op een lijn iets meer westelijk.

De voorlijn zoals omschreven op Lapscheure gaat meteen over op grondgebied Middelburg (Maldegem) en doet dus op die wijze Moerkerke niet aan. Wat er op Moerkerke te vinden is, maakt allemaal deel uit van de achterlijn en behoort tot 2 clusters. Zo is er de cluster aan de Preekboomstraat. Daar staat 1 klein telefoniebunkertje aan de zuidkant van een beekje net op Moerkerke, op de grens met Lapscheure. De andere bunkers op Moerkerke zijn allen te zoeken in het centrum van de gemeente zelf. Daar is nogmaals een vrij identieke cluster terug te vinden als deze aan de Preekboomstraat. Deze maakten allen deel uit van Stützpunkt Friedrich. Zo staat er een grotere commanodobunker achteraan de straat Houtincwerve op een weilandje. Weet dat de eigenaar zeker niet gesteld is op bezoekers. Enkele woningen voor het uiteinde van de straat op nr 4 zit een telefoniebunkertje ingewerkt in de voorzijde van een woning. Ook hier wenst men geen bezoekers. De enige van deze cluster van 3 vlot terugvindbare bunker is een signaallampbunker op de hoek van de Hoornstraat en het Sint Lievenspad. Deze zit echter zo zwaar begroeid met klimop dat er amper iets van te maken valt. Aan de binnenzijde is hij ook nog eens omgebouwd tot een sauna en daardoor ook via die weg amper te prospecteren. Een 4e bij deze cluster horende manschappenbunker stond stond naast de beek langs de Tramweg. Deze was eveneens ingebouwd in een woning maar werd samen met de woning in 2015 blijkbaar zonder enig contact met de dienst erfgoed gesloopt in het kader van onteigeningen voor de komende werken aan de N49.

Het verdere vervolg op basis van gekende locaties is voor de rest zowel voor voor- als achterlijn te zoeken op grondgebied Middelburg (Maldegem).

In het algemeen waren ook zoals hier de bunkers op de achterlijn vrij lokaal gegroepeerd in kleine bunkerconcentraties. Een veel teruggevonden combinatie is dit van een commandobunker, een telefoniebunker en een lichtsignaalbunker, net wat hier letterlijk kan teruggevonden worden. Soms ging men de commandobunker en de telefoniebunker groeperen in 1 grotere bunker en bestond de combinatie slechts uit 2 bunkers. Dit is hier niet het geval.

Omdat de eigen telling uit het boek "De Hollandstellung" van Hans Sakkers zeker niet de volledige lijn onderzocht, is de telling die daar in terug te vinden is, ook zeer irrelevant om als referentie te gebruiken, wat dan ook niet is gebeurd. Wel zijn de vermelde locaties uit het boek mee opgenomen in de eigen zoektocht.

Hieronder alvast de situatie van structuren door www.bunkergordel.be teruggevonden, Mocht u er meer info over kunnen geven over ontbrekende zaken, aarzel niet dit door te geven op info@bunkergordel.be. Weet dat aanvullende details over bunkers aangeduid met cirkeltjes omdat de 100% exacte locatie mij ontbreekt, zeker ook altijd welkom zijn.

Elk aangeduid bunkertje werd informatief van een eigen veronderstelde indeling voorzien omdat de oude reeds bestaande indelingen vrij onlogisch zijn en er blijkbaar types worden uitgevonden bij de vleet zonder dat ze soms nog van elkaar onderscheidbaar zijn. Er zullen later nog gedetailleerde bunkerfiches worden toegevoegd van de bunkertjes die tijdens de zoektocht ook in de mate van het mogelijke in detail gefotografeerd worden.

Alle onderstaande luchtfoto's zijn afkomstig van Google Earth.

De teruggevonden locaties werden om de deze telling iets visueler te maken van een aparte kleur voorzien. Deze kleuren werden toegepast op onderstaande foto's:

  • Nog bestaande Hollandstellung bunkers - Lichtblauw
  • Structuren die in dezelfde regio zijn opgetrokken maar geen deel uitmaken van de Hollandstellung - Geel. (Geel)
  • Gekende gesloopte structuren - Rood
  • Locaties van ooit geplande maar nooit gebouwde bunkers - Roze
  • Hollandstellung bunkers reeds vermeld op vorige foto's - Oranje.
  • Voorlopig werden de nog te prospecteren locaties nog niet toegevoegd. Dit zal nog eens gebeuren in een latere fase, na prospectie.

Indien de locaties zo goed als correct gekend zijn, zullen de structuren aangeduid worden met een stip in bovengemelde kleur. Indien enkel ongeveer de locatie gekend is, zal dit gebeuren met een cirkeltje in de gemelde kleuren. Ook de grootte van de cirkel zal afhangen van de mate van onduidelijkheid van de te localiseren zone.

Om het intern wat overzichtelijk te maken werd een interne nummering toegepast die niets vandoen heeft met eerder gemaakte en bestaande tellingen van her en der uit het verleden. Het is gewoon een eigen vorm van telling per gemeente. Ga er dan vooral ook alvast niet meer achter zoeken.

In totaal werden op Moerkerke 5 locaties geprospecteerd. Hiervan stonden er op 4 effectief nog bunkers, de 5e locatie is deze van een bunker die 100% zeker werd gesloopt.

De loop van de Hollandstellung in grote lijnen op een kaart van Moerkerke

Moerkerke - noordelijker aan grens met Lapscheure, 1 van 3 kort bij elkaar gebouwde bunkertjes langs de Preekboomstraat.

Ook dit betreft een bunkertje gebouwd door de Marine op een tweede lijn. Alleen dit ene bunkertje ligt nog op Moerkerke. De rest ligt op Lapscheure.

1. Mo M 05: Telefoonbunker - bij hoeve en nog 2 andere bunkers langs de Preekboomstraat

Moerkerke - grens met Damme, noordkant Leopoldkanaal - westelijk van N49 - Natiënlaan.

Vanaf hier hebben we te maken met de bunkers gebouwd door de Marine op een tweede lijn

1. Mo M 04: bunker voor signaallamp - in tuin woning op hoek Hoornstraat - Sint Lievenspad (Stützpunkt Friedrich)
2. Mo M 02: Commandobunker - achteraan wegel Houtincwerve op weiland. (Stützpunkt Friedrich)
3. Mo M 03: Telefoniebunker - ingebouwd in woning tegen straatzijde - Houtincwerve nr 4 (Stützpunkt Friedrich)
1. Mo M 01: Manschappenbunker - ingebouwd in villa op hoek Tramweg - Natiënlaan. (Zowel villa als woning gesloopt in 2015 voor toekomstige wegenwerken aan Natiënlaan - N49) (Stützpunkt Friedrich)

Als uzelf nog aanvullingen of correcties weet ten opzichte van bovenstaande reeks structuren op grondgebied Moerkerke, gelieve dit dan door te geven, zodat toch eindelijk eens een volledige inventarisatie van wat nog van deze linie bestaat zou gekomen kunnen worden. Gelieve in dat geval te mailen op info@bunkergordel.be. Alvast bedankt voor uw medewerking.

  • Gebruikte externe bronnen: Boek: "De Hollandstellung - Hans Sakkers, Johan den Hollander en Ruud Murk".
  • De inventaris van de Dienst Erfgoed van de Hollandstellung.

Zowel wat vervolgd van de voor- als de achterlijn is te zoeken op grondgebied Middelburg (Maldegem)